- آیا به دلیل انقراض، گونه یی از پرندگان از ویرایش دوم حذف شده است؟
در ایران گونه یی حذف نشده، ولی در کل ۲۶ گونه از پرندگان ایران، در وضعیت نامطلوبی به سر می برند.
- یعنی پرنده منقرض شده نداریم؟
خوشبختانه هنوز نه. همان طورکه می دانید، ضعف اطلاعات بزرگ ترین مشکل ما در ایران است. شاید گونه یی منقرض شده باشد اما نمی دانیم. این مشکل در خیلی از کشورها وجود ندارد، مثلاً در انگلستان سه هزار دکتر پرنده شناس هستند که دائم در هر منطقه یی پرندگان را رصد می کنند. اما در ایران چنین افرادی را نداریم؛ تعدادی جوان هستند که کارهای اینچنینی انجام می دهند. چون کشور ما بزرگ است برای این کار نیاز به یک تلاش همگانی داریم و سازمان های متولی نظیر محیط زیست و دانشگاه ها باید برای آن بودجه تعیین کنند. در حال حاضر پروژه هایی با هزینه های بالا انجام می شود که مجری آنها شرکت ها هستند. مثل پروژه «نگرشی بر پرندگان ایران» که به مناقصه گذاشته شده اما هیچ کدام از دست اندرکاران و استادان حاضر به شرکت در این مناقصه نیستند. در نهایت یک شرکت این کار را انجام می دهد و اطلاعاتی را نیز جمع آوری می کند. ولی از لحاظ علمی در سطح مطلوب نخواهد بود. با این وضع، ما نمی توانیم به درستی بفهمیم که آیا پرنده یی منقرض شده یا خیر.
پیش از ویرایش دوم راهنمای پرندگان ایران، ۱۴ جلد کتاب دیگر از من چاپ شده که کتاب درسی «مدیریت تالاب ها و پرندگان مهاجر» آخرین کتابم است.
۱۱ ترفند کاربردی ایمیل یاهو برای افراد مبتدی +فیلم آموزشی- به طور کلی وضعیت پرندگان ایران چگونه است؟
نکته بسیار مهم در ایران، تنوع زیاد پرندگان در مقایسه با کشورهای اطراف است. کشورهای جنوب خلیج فارس در زمینه مطالعات پرندگان خیلی خوب کار می کنند. بودجه زیادی هم برای این کار اختصاص داده اند و از کارشناسان خارجی استفاده می کنند. تعداد گونه ها در این کشورها هم بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ گونه است. ولی ما حداقل نزدیک به ۵۲۰ گونه پرنده در ایران داریم. از همه مهم تر اینکه ما در ایران Bird Watcher نداریم. یعنی افرادی که دوربین دست بگیرند و در پارک، بیابان، کوه و… پرنده ببینند. حالا یا مشکلات اقتصادی باعث این اتفاق شده است یا مشکلات دیگر. یک مشکل دیگر، مخدوش بودن ارزش هاست. ظاهراً هیچ کس، دیگری را قبول ندارد. هر کس برای خودش کار می کند و به همین دلیل هیچ کاری پیش نمی رود مگر کارهای مستقل و انفرادی. اگر اینچنین پیش برود، با اطلاعات ناچیزی که داریم، نمی توانیم قضاوت درستی از وضعیت پرندگان ایران داشته باشیم. در عین حال حفاظت از پرندگان هم بسیار ضعیف است. یعنی اینکه به تدریج ما توانایی ها را کم کرده ایم و به افرادی مسوولیت داده ایم که یا اصلاً توانایی این کار را ندارند، یا این کار برایشان بی اهمیت است یا توجیه نشده اند. با اینکه به نظر من محروم ترین قشر جامعه محیط بانان هستند، اما هیچ دوره یی برای آموزش آنها برگزار نشده است یا بسیار کوتاه و ناکارآمد بوده است.
- با توجه به این وضع، چه تهدیدهایی پیش روی پرندگان است؟ آیا درباره پرندگان هم مانند پستانداران، تخریب زیستگاه از همه تهدیدها مهم تر است؟
وقتی می گویید تخریب زیستگاه، طیف وسیعی را بیان می کنید. آلودگی های صنعتی و سکونت انسان هم می تواند باعث تخریب شود. حتی شکار هم، به نوعی تخریب است. مگر شکار فقط کشتن حیوان است؟ گاهی اوقات جمع آوری تخم پرندگان هم شکار است و خطرناک تر از کشتن حیوان است. مثلاً در جزیره شیدور در خلیج فارس، قبلاً در فصل جفت گیری کارشناسان محیط زیست به منطقه سر می زدند و حضورشان مشخص بود. اما سال هاست که کسی آنجا نرفته. یک بار که برای انجام کاری به لاوان رفته بودم، روستاییانی را دیدم که با سبدهای پر از تخم پرستوهای دریایی و لاک پشت های دریایی از شیدور می آیند. اینها همه تخریب است و به نظر من فقط سازمان محیط زیست و ارگان های دولتی مقصر نیستند. مشکل به آموزش بازمی گردد و مساله اصلی که باعث تخریب می شود، جمعیت است. وقتی جمعیت بی برنامه افزایش پیدا کند، نیاز به زمین برای سکونت زیاد می شود. به همین خاطر دائماً زمین های کشاورزی و عرصه های طبیعی تبدیل به خانه می شوند. از طرف دیگر افزایش جمعیت، برابر است با افزایش نیاز به غذا و فعالیت های اقتصادی. بنابراین در مناطق وسیعی از دشت ها و مناطق مهم طبیعی جاده کشیده می شود. در تنکابن، خانه های ویلایی که دارای درخت و فضای سبز بودند، جایشان را به آپارتمان های ۱۰ طبقه داده اند و این یعنی تخریب زیستگاه. این حجم ساخت و ساز و آلودگی در شهرها، باعث فراری شدن پرنده ها می شود. تخریب فقط این نیست که در تالاب انزلی جاده بزنیم، ریختن فاضلاب شهری و بیمارستانی در دریای خزر هم تخریب بسیار خطرناکی است. این طور نیست که مردم آگاهی ندارند، بلکه تمام خط ساحلی از گمیشان تا آستارا، یک سطل زباله هم وجود ندارد. اینجا مردم مقصر نیستند. رها کردن زباله و آلوده کردن محیط به نوعی تخریب است. تخریب شکل های گوناگونی دارد.
-چه پرندگانی در ایران در معرض خطر هستند؟
از مهم ترین پرنده هایی که چه در سطح جهانی و چه در ایران در معرض خطر هستند، می توان به گیلانشاه خالدار، غاز پیشانی سفید کوچک، عروس خاز، اردک مرمری، اردک سرسفید، اردک بلوطی، زاغ بور و کلیه پرندگان شکاری و کرکس ها اشاره کرد. هوبره هم ظاهراً وضع خوبی دارد ولی به دلیل آنکه مجوز شکارش به اعراب اعطا می شود، شدیداً رو به تهدید است. میش مرغ هم وضع بدی دارد چون زیستگاهش در اطراف سنندج، تایباد خراسان، اسد آباد و… تخریب شده است. پلیکان پا خاکستری، باکلان کوچک، لک لک گردن کرکی، یلوه حنایی، کورکور حنایی و جغد ماهیگیر در وضع نامناسبی هستند.
- گویا در بین کرکس ها، هما هم وضع جالبی ندارد.
البته درباره هما باید نکته یی را بگویم. باید بر حسب معیارها وضعیت را بسنجیم. مثلاً اگر یک روز بگویند ۱۰۰ هزار اردک سرسبز به ایران مهاجرت کرده، می گوییم جمعیت این پرنده کم است. اما اگر بگویند ۵ عقاب طلایی دیده شده، می گوییم چه خوب، جمعیت خوبی مشاهده شده است. در واقع تعداد حیوانات بر حسب نوع و قرار گرفتن شان در جایگاه اکولوژیکی مطرح می شود. بنابراین اگر در ایران سه قطعه هما هم ببینیم، وضع خیلی غیرعادی نیست. اما کاهش جمعیت هما در جاهایی خاص مثل کوه اند و کوه های اروپا که محل تولید مثل این پرنده است، خطرناک است.
- درباره درنای سیبری چطور؟
درنای سیبری را فراموش کرده بودم. در سال های گذشته، ۱۵ درنای سیبری به ایران می آمد اما امسال فقط یک درنا به ایران آمده است. طرحی هم برای حفظ آن دارند که کارآمد نبوده است. تعدادی درنای سیبری را از اقامتگاه شان به انزلی برده اند. در کنار تالاب انزلی محلی را ساختند و سه تا از درناها را آنجا رها کردند که هر سه نتوانستند زنده بمانند و از بین رفتند. حالا باز هم می خواهند این برنامه را ادامه بدهند. با وجود اینکه ما اعتراض کردیم، ولی کسی توجه نکرد. این کار با مشارکت یک گروه امریکایی انجام می شود که سرپرست امریکایی هم با این وضع مخالف است.
- آیا می توان گفت که پرنده ها به خاطر نرخ جابه جایی زیادشان، چرخش مواد در طبیعت را تسهیل می کنند؟
صد در صد. چون پرنده هم عمر مشخصی دارد. بنابراین همیشه منابعی داریم که می میرند و بدنشان در طبیعت تجزیه می شود. به علاوه چون تحرک زیادی دارند، گردش مواد را هم افزایش می دهند. مثلاً ممکن است در ایران غذا بخورد و در روسیه آن را دفع کند. همچنین پرندگان نقش عمده یی در گرده افشانی دارند. بعضی از پرندگان بزرگ هم نقش جالبی در باروری و پویایی گیاهان دارند. بسیاری از دانه های گیاهی توسط پرندگان خورده می شوند و در محلی بسیار دورتر از محل اولیه به همراه مدفوع پرنده روی خاک می افتند و همانجا رشد می کنند. مثلاً درختی در جنگل های حاره استوایی وجود دارد که نسلش رو به انقراض است و محققان تاکنون موفق به تکثیر مصنوعی آن نشده اند. به این دلیل که پرنده یی به نام «دودو» که قادر به پرواز هم نبود نقش مهمی در زادآوری آن درخت داشت. دودوها تخم درخت را می خوردند و لایه های خارجی تخم درخت در دستگاه گوارشی آنها هضم می شد. پس از آنکه دودو تخم درخت را دفع می کرد، دانه آماده شکوفایی بود. دودوها در قرن هفدهم منقرض شدند. دلیل انقراض آنها هم شکار بی رویه توسط دریانوردانی بود که برای کشورگشایی به جزایر اقیانوس آرام می رفتند. این دریانوردان با حجم زیادی از گوشت برخورد کرده بودند که قادر به پرواز و فرار از دست شکارچیان نبود. حالا بعد از انقراض دودوها دانشمندان دریافته اند که می شد دودوها را با مرغ های معمولی اختلاط داد. در آن صورت چون دودو علفخوار بود هزینه های خرید دانه برای مرغداری ها حذف می شد. همچنین دو ماه طول می کشد که یک مرغ به وزن یک کیلوگرم برسد، اما دودو در عرض دوماه به وزن ۷ کیلو می رسید. این طور بود که انسان خودش را از چنین موهبتی محروم کرد.
دقت کنید اگر مشکلی در دانلود فایل های پیوست در ایمیل یاهو دارید کافی ست با روشی ساده برای
حل مشکل عدم دانلود فایل های پیوست در ایمیل یاهو آن را حل نمایید.
0 پاسخ ها
17080 مشاهده