معمولاً دوربینهای دوچشمی قابلیتهای بسیار متفاوتی دارند و افراد برای کارهای متفاوتی از آنها استفاده میکنند.
شاید بهتر است که این کاراییهای متفاوت را تقسیمبندی کنیم. دوربینهای دوچشمی پرندهنگری، شکاری و نجومی:
این تقسیم بندی به معنای این نیست که این دوربینها بسیار خاصاند و تفاوتهای بسیار چشمگیری نسبت به یکدیگر دارند بلکه ممکن است یک دوربین دو چشمی شکاری هم برای رصد اجرام آسمانی استفاده شود یا یک دوربین پرندهنگری برای استفاده در هنگام دیدن حیوانات و پستانداران دیگر نیز کاملاً مناسب باشد. به هر ترتیب شاید تقسیم بندیهای گوناگونی برای این کار وجود داشته باشد ولی به نظر میرسد که این سادهترین تقسیمبندی برای خوانندگان خواهد بود.
دوربینهای دوچشمی شکاری بخاطر قابلیتهای متفاوتی که دارند از دیگر دوربینها مجزا میشوند. این دوربینها بایستی در شرایط مرطوب و سخت در هنگام ماهیگیری، شکار و طبیعتگردی مقاوم باشند.
این ابزارها بایستی مقاوم در مقابل نفوذ آب باشد و عایقبندی مناسبی داشته باشند. روی بدنه این دوربینها بایستی روکشهای لاستیکی مناسبی قرار بگیرد و اگر با گاز نیتروژن درون بدنه پرشده باشد این ابزار ضد آب و ضد بخار خواهد بود. البته اکثر دوربینهای دوچشمی نظامی این قابلیتها را دارند اما وزن آنها سنگینتر است. اگر میخواهید تصاویری شفاف و واضح را در دوربین دوچشمی خود شاهد باشید بهتر است از شیشههای BAK-4 در آن استفاده شده باشد.
بایستی روی تمام قطعات اپتیکی دوربین دوچشمی لایههای چند تایی و کاملی از مواد مختلف اندود شده باشد تا مقاومت و کیفیت آنها بالاتر رود. روی بدنه تمامی دوربینهای دوچشمی که برای مصارف فضای باز استفاده میشوند، اعدادی مانند 42×8 یا 50×10 حک شده است. که رقم اول برای بزرگنمایی و رقم دوم قطر عدسی شیئی به میلیمتر خواهد بود. با دوچشمی که 8 برابر بزرگنمایی دارد میخواهیم با آن سوژهایی در 24 متری ببینیم توانایی نزدیک کردن آن جرم را تا 3 متری خواهد داشت. برای مثال دوربین دوچشمی 42×8 که برای شب، صبحدم هنگام غروب و یا هر زمانی که نور طبیعی کم است بسیار مناسب است.
***
اگر به جنگل یا بیشه و بوتهزار میروید نور طبیعی اندکی خواهید داشت پس بزرگنمایی 8 برابر برای کار شما بسیار مناسب خواهد بود. در محیطهای پرنور و باز بزرگنمایی 10 برابر مناسبترین انتخاب خواهد بود پس در این صورت دوربیندوچشمی 42×10 توصیه میشود چرا که مسافتهای دورتری را میتوانید با آن ببینید.
بیشتر پرنده نگران بزرگنمایی 7، 8 یا 10 برابر را برای دوربین دوچشمی خود انتخاب میکنند پس چرا همه علاقهمندان به بزرگنمایی بیشترند درست که سوژه به شما نزدیکتر خواهد شد ولی اشکالاتی هم بوجود خواهد آمد.
بزرگنمایی کمتر در دوربین دوچشمی باعث میدان دید ظاهری بیشتری خواهد شد و بزرگنمایی بیشتر میدان دید کمتری در اختیارمان قرار میدهد پس در یک دوربین دوچشمی 50×7 بیشتر از یک دوربین 50×10 سوژهها را خواهیم دید. پس برای دیدن یک پرنده در دوربینی که بزرگنمایی کمتری دارد شانس بیشتری هم داریم اگر دستهای از پرندهها را در میان دید دوربین دوچشمی خود دارید آن دوربینی که 7 برابر بزرگنمایی دارد (نسبت به دوربینی با بزرگنمایی 10 برابر) تعداد بیشتری از این موجودات زیبا را نشان خواهد داد.
در مقایسه دوربین 50×7 یا دوربینی دوچشمی 50×10 (باقطر عدسی شیئی مشترک) دوربینی که بزرگنمایی کمتری دارد شفافیت تصویر بیشتری خواهد داشت و بخصوص در شرایطی که نور طبیعی کم است دوربینی که بزرگنمایی کمتر دارد تصویری واضحتر و شفافتر خواهد داشت.
پس در پرندهنگری بزرگنمایی بیشتر مشکلات زیر را بوجود خواهد آورد:
1- میدان دید ظاهری کمتر
2- نور کمتر
3- لرزش بیشتر تصاویر و فشار بیشتری که در نگهداشتن دوربین به دست شما میآید.
4- سنگینتر بودن دوربین دوچشمی
5- تنظیم فوکوس سختتر تصاویر
6- زمان بیشتری که برای تنظیم (فوکوس) تصاویر هدر میرود. با همه این توضیحات اگر بخواهیم بزرگنمایی 10 برابر را به 7 یا 8 برابر ترجیح دهیم بایستی دوربین خود را برای کاربردهای زیر را انتخاب کرده باشیم:
1- دیدن پرندگان نظیر پرندگان آبچر و شکارچی در مسافتهای طولانی
2- دیدن پرندگان در محیطهای باز
3- دیدن پرندگان که روی آب شناورند
اگر میخواهید بزرگنمایی بیش از ده برابر داشته باشید بهتر است از تک چشمیها استفاده کنید که عموماً بزرگنمایی متغییری بین 18 برابر تا 90 برابر دارند البته این ابزار نیاز به سهپایه محکم عکاسی هم دارد.
اگر میخواهید هر دو منظور شما یعنی دیدن پرندگان در محیط باز و مسافتهای دورتر و دید پرندگان در جنگل و محیطهای کم نور تامین شود دو دوربین دوچشمی با بزرگنماییهای متفاوت مناسب خواهند بود.
بهتر است قبل از خرید تصمیم بگیریم که چه انتظاری از دوربین دوچشمی خود داریم. آیا جزئیات بیشتر یا شفافیت تصویر بهتر میخواهیم؟ آیا سبک و سنگینی برایمان مهم است؟
آیا دستان کم زور و لرزان داریم؟ اصلاً پیدا کردن یک پرنده با دوربین دو چشمی برایمان ساده است یا سخت؟ در این صورت بهتر است دوربینی با میدان دید بسته یا باز داشته باشیم؟
بهتر است ابتدا دوربینهای دو چشمی دوستان خود را برای مدتی کوتاه قرض بگیرید تا بفهمید که چگونه دوربینی میخواهید و چه خواستههایی از آنها دارید؟
توجه کنید که دومین عدد در دوربینهای دوچشمی قطر عدسی شیئی به میلیمتر است.
عدسی شیئی همان قطعه بزرگ، جلویی و دوتایی است که در لولههای دوربین دوچشمی میبینید. پس 42×8 یعنی این که اندازه این عدسی 42 میلیمتر است. اصلاً چرا این مطلب مهم است؟
چون این محل ورودی نور به دوربین ماست چون هرچه بزرگتر باشد قدرت جمعآوری نور افزایش مییابدو تصاویر روشنتری از سوژه در اختیارمان قرار میگیرد پس رنگآمیزی بهتر و کاملتری هم در تصاویر رویت میشود.
پس چرا دوربین دوچشمی بزرگترین عدسی شیئی ممکن را انتخاب نکنیم؟
هرچه عدسی بزرگتر باشد دوربین دوچشمی سنگینتر و لرزش آن در دستان شما بیشتر میشود.
اگر در حیاط خانه خودتان نشستهاید یا برای انتهای هفته به اطراف شهر سفری کردهاید دوربین دوچشمی 50 میلیمتر شاید انتخاب مناسبی باشد و نباید نگران سنگینی آن باشید.
زمانی که اولین دوربین دوچشمی خود را میخواستم خرید کنیم توصیه شد که قطر عدسی شیئی باید 5 برابر بیشتر از عدد بزرگنمایی دوربین باشد (50×10) پس اگر دوربینی با بزرگنمایی 8 انتخاب میکنید قطر عدسی شیئی شما بایستی 40 میلیمتر حداقل باشد (40×8) بایستی در نظر بگیریم که در این سالها کیفیت قطعات اپتیکی بسیار بیشتر شدهاند و نیازی نیست که از این قانون قدیمی تبعیت کنید و این مسئله حداقل برای دوربینهای دوچشمیهای بالای 000/200 تومان صدق میکند.
در مقایسه دوربین دوچشمیهای 40 تا 50 میلیمتر و دوربینهای دوچشمی کامپکت (کوچک) معمولاً حدود 30 میلیمتر قطر عدسی شیئی دارند. باید گفت که این دوچشمیها (قطر عدسی شیئی 32، 30 یا 25 میلیمتر دارند) و بسیار سبکاند اما گردآوری نور کمیدارند و در دست خوب جا نمیگیرند.
بنابراین اگر میخواهید یک دوربین دوچشمی بخرید حتماً قطر عدسی شیئی 40 میلیمتر به بالا را انتخاب کنید. دوچشمیهای معروف برای پرندهنگری 40×8، 42×8 یا 45×8 اند و دوربینهای دوچشمی 30میلیمتر هم کوچکترین اندازهای هستند که میتوانید برای پرنده نگری انتخاب کنید. اگر اغلب از دوربین دوچشمی برای دیدن پرندگان بزرگ در شرایط طبیعی با نور کم استفاده میکنید (جنگلهای انبوه و متراکم و زمان طلوع و غروب خورشید). بایستی دوچشمی با قطر عدسی شیئی بزرگتری داشته باشیم بنابراین نسبت به مدلهای قبلی گردآوری نور بیشتر و تصویر بهتر با جزئیات بیشتری خواهیم داشت. و این در زمانی که نور طبیعی کاهش مییابد بسیار بیشتر به چشم میآید. یادتان باشد یک دوربین دو چشمی 42 میلی متر خوب با عدسی با کیفیت بهتر از یک دوچشمی 50 میلیمتر ارزان قیمت خواهد بود.
یادآوری میکنم که اگر اندازهای قطر عدسی شیئی بزرگتر شود نور بیشتر، وزن بیشتر و قیمت بیشتری نسیب شما میشود.
خروجی مردمک یا Exitpupil
خروجی مردمک قطر نور ورودی قابل مشاهده از داخل چشمی به میلیمتر است. که با تقسیم قطر عدسی شیئی بر میزان بزرگنمایی بدست میآید. بنابراین دوچشمی 50×10 خروجی مردمکی معادل 5 میلیمتر (10/50= خروجی مردمک به میلیمتر) و دوچشمی 32× 8 خروجی معادل 4 میلیمتر خواهد داشت. زمانی که دوچشمی خود را نگه داشتهاید این نوار نور را در مسیر چشمیهای دوربین میتوانید ببنید و اگر از بالا درون چشمیها را نگاه کنید یک دایره سفید کوچکی در هر چشمی خواهید دید.
این دایره نور تصویر بزرگنمایی شدهایی است که از دوربین دوچشمی خارج میشود و به چشمان شما میرسد. قطر بیشتر این مردمک دید بهتری نسیب بیننده این تصاویر در نور کمتر خواهد کرد.
بین 4 تا 7 میلیمتر قطر مردمک چشم انسان است که این بستگی به سن و میزان نور موجود در محیط دارد. پس عملاً خروجی مردمک بزرگتر معادل ظرفیت جمعآوری نور بیشتر است و سوژه شما هم در مقابل روشنتر و شفافتر خواهد بود.
اگر خروجی مردمک دوچشمی نزدیک به اندازه مردمک چشمی ما باشد پیدا کردن سوژهها و تصاویر مشکلتر خواهد شد. برای مثال در نور مناسب روز قطر مردمک چشم 2 تا 3 میلیمتر است و دوربینهای دوچشمی 21×8 خروجی مردمکشان 6/2 میلیمتر است بنابراین کار دیدن تصاویر مشکل میشود چون چشم ما باید این میزان خروجی را درست با مردمک چشم تطبیق دهد. فرض کنید با این دوچشمی میخواهید پرستو دریائی را در حالی که روی قایق پرتلاطمی هستید ببینید که البته با این دوچشمی کوچک چیزی نسیبتان نخواهد شد.
برای پرنده نگری بطور کلی بایستی دوچشمی با خروجی مردمک 4 انتخاب کرد و اگر در جنگل متراکم، صبحدم با نور کم و یا هنگام غروب به دنبال دیدن پرندهها یا سوژه خود هستید خروجی مردمک دوربین دوچشمی بایستی 5 میلیمتر باشد.
دو نوع منشور در حال حاضر برای دوچشمیها متصور میشویم
دوچشمیهایی با منشور porro که مسیر عبور نورشان z مانند است و بدین ترتیب عدسی شیئی خارج از محور چشمیهاست و در نتیجه دوربینهای دوچشمی با این منشور بدنهای بزرگتر از دوربینهای دوچشمی با منشور roof دارند.
دوچشمیهای با منشور roof دارای منشورهایی هستند که روی هم قرار میگیرند و تقریباً عدسی شیئی در یک خط مقابل چشمی دوربین قرار میگیرد. در نتیجه بنده این دوربینها صاف و کم حجمتر از دوربینهایی با منشور porro خواهند بود.
بخاطر فنآوری گرانتری که این دوچشمیها دارند همیشه دوربینهای دوچشمی با منشور roof گرانتر از دوچشمیها با منشور porro هستند. دوچشمیها با منشور porro برای پرندهنگری در بهترین کیفیت را میتوانید تا 300000 تومان خرید کنید اما دوچشمی با منشور roof با کیفیت خوب از 250000 تومان شروع میشوند و تا چند میلیون تومان ارزش دارند. پس در انتخاب دوربین دوچشمی با منشور roof یا porro بایستی به بودجه خودتان نگاه کنید.
از لحاظ کیفیت تصاویر تفاوتی در این دوربینها دیده نمیشود اما راحتی، در دسترس و جمع و جور بودن دوربینهای دوچشمی با منشور roof نقطه برتری این نوع دوچشمیهاست که شاید برای برخی از دوستداران دوربین دوچشمی قابل چشم پوشی نباشد.